Hüseyin Rauf Orbay (1881-1964)
1881 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, Milli Mücadele’de ve Cumhuriyet yıllarında önemli vazifelerde bulunmuş asker kökenli bir bürokrattır. Trablusgarp Valiliği ve Ayan Meclisi Üyeliği yapmış olan Kafkasya kökenli Aşharuva Mehmet Muzaffer Paşa’nın oğludur.
Deniz Harp Okulu’nu ve Mühendishane’yi 1899 yılında bitirmiş, Amerika, İngiltere, Almanya gibi dönemin önemli ülkelerinde çeşitli dış görevlerde bulunmuştur.
Trablusgarp ve Balkan Savaşları’na katılmış, deniz savaşlarında gösterdiği üstün başarılarından dolayı “Hamidiye Kahramanı” ünvanını kazanmıştır.
Birinci Dünya Savaşı’nda İran ve Irak’ta Osmanlı Teşkilat-ı Mahsusası’nın bir görevlisi olarak bulunmuş, bunun üzerine yarbay rütbesine yükseltilerek Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı’na atanmıştır. İzzet Paşa kabinesinde Bahriye nazırlığı yapmış, Osmanlı Devleti’nin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi’ni imzalayan kişi olmak zorunda kalmıştır.
Gönderildiği Malta sürgününden 1921 yılında döndükten sonra Milli Mücadele’ye katılmak üzere Anadolu’ya geçmiştir. Kendisine Nafia Vekilliği verilmiş, Bakanlıktan ayrıldığı yıl Meclis İkinci Başkanlığına seçilmiştir. 1922-1923 arasında bir kaç ay başbakanlık yapmıştır.
1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulunca, daha önce İkinci Grupta başlattığı muhalefetini bu toplulukta sürdürmeyi uygun bulmuştur. Parti, 3 Haziran 1925’de kapatılıp, yönetici kadro, 17 Haziran 1926’da Atatürk’e düzenlenen İzmir Suikastı ile ilgili görülerek yargılanmış, yargılama esnasında Avrupa’da bulunan Rauf Orbay 10 yıl hapse mahkum edilmiştir. Cumhuriyetin Onuncu yılı dolayısıyla 1933 senesinde çıkan umumi af ile cezası ortadan kalkmış ancak kendisi, “...benim asla ve hiçbir suretle en ufak bir cürümle dahi suçlu olmadığım için, ilan edilen aftan katiller ve şakiler gibi faydalanmayı düşünmem mümkün değildir” diyerek aftan istifade etmeyi reddetmiştir.
Ailenin reisi eniştesi Aziz Raşid Orbay’ın ölümü ve ailenin ısrarı ile 5 Temmuz 1935’te İstanbul’a dönmüş, kardeşi Safiye Orbay’ın Bebek’teki evine yerleşmiştir.
Atatürk’ün ölümünden sonra 1939 yılında TBMM’nin altıncı döneminde Kastamonu’dan milletvekili seçilmiştir.
Eski sürgün mahkumiyeti ile ilgili 12 Aralık 1940 tarihinde murur-u zaman bahanesiyle ele alınmayan mahkumiyetin haksızlığının tescil edilmesi için Milli Müdafaa Vekaleti aleyhine dava açmış, Askeri Temyiz Mahkemesi 23 Temmuz 1941 tarihli 1342 Esas sayılı kararı ile bunu tescil etmiştir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında 1942’de Londra Büyükelçiliği’ne getirilmiş, 1944 yılında bu görevinden kendi isteğiyle ayrılmıştır. Daha sonraki yıllarda devlet görevinde bulunmayan Hüseyin Rauf Orbay 1964 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Mezarı Erenköy Sahra-yı Cedid Mezarlığı’ndadır.
1881 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, Milli Mücadele’de ve Cumhuriyet yıllarında önemli vazifelerde bulunmuş asker kökenli bir bürokrattır. Trablusgarp Valiliği ve Ayan Meclisi Üyeliği yapmış olan Kafkasya kökenli Aşharuva Mehmet Muzaffer Paşa’nın oğludur.
Deniz Harp Okulu’nu ve Mühendishane’yi 1899 yılında bitirmiş, Amerika, İngiltere, Almanya gibi dönemin önemli ülkelerinde çeşitli dış görevlerde bulunmuştur.
Trablusgarp ve Balkan Savaşları’na katılmış, deniz savaşlarında gösterdiği üstün başarılarından dolayı “Hamidiye Kahramanı” ünvanını kazanmıştır.
Birinci Dünya Savaşı’nda İran ve Irak’ta Osmanlı Teşkilat-ı Mahsusası’nın bir görevlisi olarak bulunmuş, bunun üzerine yarbay rütbesine yükseltilerek Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı’na atanmıştır. İzzet Paşa kabinesinde Bahriye nazırlığı yapmış, Osmanlı Devleti’nin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi’ni imzalayan kişi olmak zorunda kalmıştır.
Gönderildiği Malta sürgününden 1921 yılında döndükten sonra Milli Mücadele’ye katılmak üzere Anadolu’ya geçmiştir. Kendisine Nafia Vekilliği verilmiş, Bakanlıktan ayrıldığı yıl Meclis İkinci Başkanlığına seçilmiştir. 1922-1923 arasında bir kaç ay başbakanlık yapmıştır.
1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulunca, daha önce İkinci Grupta başlattığı muhalefetini bu toplulukta sürdürmeyi uygun bulmuştur. Parti, 3 Haziran 1925’de kapatılıp, yönetici kadro, 17 Haziran 1926’da Atatürk’e düzenlenen İzmir Suikastı ile ilgili görülerek yargılanmış, yargılama esnasında Avrupa’da bulunan Rauf Orbay 10 yıl hapse mahkum edilmiştir. Cumhuriyetin Onuncu yılı dolayısıyla 1933 senesinde çıkan umumi af ile cezası ortadan kalkmış ancak kendisi, “...benim asla ve hiçbir suretle en ufak bir cürümle dahi suçlu olmadığım için, ilan edilen aftan katiller ve şakiler gibi faydalanmayı düşünmem mümkün değildir” diyerek aftan istifade etmeyi reddetmiştir.
Ailenin reisi eniştesi Aziz Raşid Orbay’ın ölümü ve ailenin ısrarı ile 5 Temmuz 1935’te İstanbul’a dönmüş, kardeşi Safiye Orbay’ın Bebek’teki evine yerleşmiştir.
Atatürk’ün ölümünden sonra 1939 yılında TBMM’nin altıncı döneminde Kastamonu’dan milletvekili seçilmiştir.
Eski sürgün mahkumiyeti ile ilgili 12 Aralık 1940 tarihinde murur-u zaman bahanesiyle ele alınmayan mahkumiyetin haksızlığının tescil edilmesi için Milli Müdafaa Vekaleti aleyhine dava açmış, Askeri Temyiz Mahkemesi 23 Temmuz 1941 tarihli 1342 Esas sayılı kararı ile bunu tescil etmiştir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında 1942’de Londra Büyükelçiliği’ne getirilmiş, 1944 yılında bu görevinden kendi isteğiyle ayrılmıştır. Daha sonraki yıllarda devlet görevinde bulunmayan Hüseyin Rauf Orbay 1964 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Mezarı Erenköy Sahra-yı Cedid Mezarlığı’ndadır.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
0 yorum:
Yorum Gönder